In België wordt 1 op de 5 vrouwen en 1 op de 7 mannen ooit slachtoffer van wat we doorgaans als ‘partnergeweld’ benoemen. Dat zijn cijfers uit een studie van de UGent. Onder dat partnergeweld valt ook het minder zichtbare psychische of emotionele geweld. Minder zichtbaar en ook veel minder opgemerkt en veel minder gemeld. Om het taboe rond emotionele mishandeling – en ik spreek in het boek over mis(be)handeling – te doorbreken, schreef ik het boek ‘Ziek van liefde’. Met het gebruik van deze term wil ik het discours opentrekken naar verschillende vormen van ‘mis(be)handeling’. En hiermee dus ook de niet-fysieke vormen een plaats geven. Maar daarnaast ook ruimte laten voor ‘gradaties’ van mis(be)handelen.
In mijn boek bekijk ik zowel de kant van het ‘slachtoffer’ als die van de ‘dader’. Meer nog; ik wil afstappen van het enkel en alleen kijken naar mis(be)handeling vanuit een dader-slachtoffer concept en eerder naar wat maakt nu dat mensen ooit in hun leven in een toxische relatie, in een verhaal van partnermis(be)handeling, terechtkomen. Ik wil dus afstappen het zwart-wit denken en proberen meer te gaan nuanceren en meer naar verhaal per verhaal, koppel per koppel te kijken… Want elk koppel is anders samen, elk verhaal is een ander verhaal, geen één is hetzelfde. Dus is er ook geen één juiste mening, niet één juiste lijn, niet één correcte grens, niet één vastgelegd stappenplan of plan van aanpak,… Geen zwart-wit dus, maar grijs… Zeer veel tinten grijs…
Onder de radar
Emotionele mishandeling in toxische relaties kan in vele vormen voorkomen. Pesten, kleineren, vernederen enzovoort. Desondanks blijft psychisch geweld veel minder zichtbaar dan fysiek geweld en blijft het daarom nog te vaak onder de radar. Dat komt ook omdat amper 39% van de mannelijke tegenover 65% van de vrouwelijke slachtoffers hun verhaal durft te delen met iemand. Drie vierde van de slachtoffers denkt zelfs dat het geweld niet ernstig genoeg is om te melden.
Ruimte voor nuances
Toxische relaties met emotioneel mis(be)handeling zijn genuanceerder dan relaties met enkel fysiek geweld. Daders kunnen bijvoorbeeld ook lijden onder de situatie en slachtoffers dragen soms ook verantwoordelijkheid. In Ziek van liefde geef ik graag wat meer ruimte die vele nuances. Voor veel tinten grijs tussen zwart en wit. In het boek ga ik dieper in op de verschillende manieren van psychische mishandeling. Eén daarvan is gaslighting, een vaak voorkomende manipulatietechniek om slachtoffers mentaal te kraken.
Praktijkvoorbeelden
Ziek van liefde, mijn eerste boek, zit vol met pakkende voorbeelden uit de praktijk. Die voorbeelden illustreren de theorie op interessante wijze. Ook behandel ik de verschillende persoonstypes en -kenmerken en analyseer ik of iemand, op bepaalde momenten, misschien vatbaarder is om 'dader' of 'slachtoffer' te worden. Ik geef antwoorden op vragen als ‘Wat maakt dat iemand in zo’n situatie terechtkomt?’, ‘Kun je psychisch misbruik voorkomen?’ en ‘Hoe maak je je los uit een toxische relatie?’
Verklaring titel: Mensen kunnen ziek zijn en/of worden van liefde. In beide richtingen. Je kan bvb iemand heel heel heel graag zien, zodat je er ‘ziek’ van wordt. Of je kan misschien iemand heel graag zien, maar dit op een verkeerde manier uiten of deze persoon uit liefde op een verkeerde manier aan jou willen binden enz. Maar het kan ook zijn dat jouw partner jou heel heel graag ziet en/of deze liefde op een ongezonde manier aan jou wil tonen of slechte bedoelingen heeft met zijn/haar/hun liefde voor jou. Wat maakt dat je dus ook ‘ziek’ kan worden van de liefde, ziek worden van/door de liefde van jouw partner (voor jou).
Verklaring ondertitel: Ik heb het over ongezonde of toxische (ziekmakende) relaties. Ik gebruik hiervoor bewust een meer algemene term, omdat dit velerlei zaken kan omvatten. En wat de ene gezond en ongezond vindt, is het misschien niet voor de andere. Mensen hun grenzen liggen niet allemaal op dezelfde plek. Wat voor de ene een grap is, is voor de andere misschien wel iets heel kwetsends? Het is dus niet aan mij om te bepalen wat gezond en niet gezond, wat oké en niet oké is. (In mijn opinie is dit zelfs ook niet aan de maatschappij om dat te bepalen, maar er moeten natuurlijk wel regels en wetten zijn.)
Het is wel aan elk individu zelf om te bepalen wat hij/zij/hun kan/kunnen en of wil/willen en wat niet. Elk individu, elk koppel,… Ik ga dus aan niemand zeggen wat ze moeten doen, maar ik wil wel graag mensen bewust maken en informeren en tools aanreiken om zelf, voor zichzelf, voor elkaar, binnen hun relatie te gaan uitzoeken of het nog oké is of niet. Zodat iedereen bewust kan zijn van zijn/haar/hun situatie en een bewuste keuze hierin kunnen maken. En ik vind elke keuze oké, als je er maar goed over nagedacht hebt, de consequenties ervan snap en aanvaardt en de keuze bewust gemaakt hebt.
Het gaat dus over mis(be)handeling door/onder liefdespartners. Ik spreek bewust niet over ‘geweld’ of ‘mishandeling’, omdat dit enerzijds nogal moeilijk te definiëren termen zijn. (Wat is ‘geweld’? Maakt het een verschil wie het pleegt? Maakt de situatie, de context een verschil? Maakt het een verschil wat er aan het geweld vooraf is gegaan? Maakt het een verschil of er ‘schade’ is of niet? En welke schade is het ergste: Een blauw oog, een kapotte salontafel of keihard gekleineerd zijn?) en anderzijds vinden mensen dit zware termen (zowel plegers als ontvangers) wat net maakt dat ze deze niet snel (gaan willen) gebruiken en zich dus niet snel als dusdanig gaan herkennen en bekijken, wat het ondernemen van verdere stappen ook gaat blokkeren of vertragen.
Ik heb het dus liever over liefdespartners die mekaar ‘slecht’ of ‘niet gezond’; dus ‘mis’(be)handelen. En dit zowel op emotioneel als op fysisch vlak, als materiaal, seksueel,… Het kan gaan over kleine manipulaties, tot gaslighting, tot fysieke daden. Het is een beetje ‘taboedoorbrekend’ doordat we afstappen van het dader-slachtoffer concept en eerder gaan kijken naar wat maakt nu dat mensen ooit in hun leven in een toxische relatie, in een verhaal van partnermisbehandeling, terecht komen. En wat houdt dit in stand? Wat maakt het voor velen zo moeilijk om eruit te stappen?
Ik wil dus afstappen het zwart-wit denken en proberen meer te gaan nuanceren en meer naar verhaal per verhaal, koppel per koppel te kijken… Want elk koppel is anders samen, elk verhaal is een ander verhaal, geen Eén is hetzelfde. Dus is er ook geen één juiste mening, niet één juiste lijn, niet één correcte grens, niet één vastgelegd stappenplan of plan van aanpak,… Geen zwart-wit dus, maar grijs… Zeer veel tinten grijs…
Toelichting cover: Je ziet een koppel, maar aan de foto kan je niet zien wie nu de ‘pleger’ of de ‘ontvanger’ van de mis(be)handeling is. Of misschien zijn ze beide allebei? Misschien doet de ene het eerder actief en de andere het eerder passief? De meeste mensen hebben direct een oordeel over wie de ‘dader’ en wie het ‘slachtoffer’; over wie diegene die ‘ziek van liefde’ is; is op de foto. Maar is dit zo werkelijk? Of zijn er ook nog andere opties? Zijn er misschien verschillende mogelijke dynamieken die we – hypothetisch – zouden kunnen afleiden van het zien van deze foto? Maw is het werkelijk altijd zo duidelijk? Is het werkelijk altijd zo zwart-wit? Of zijn er verschillende grijstinten mogelijk in een verhaal?
Toelichting bij de lay out: Heel de insteek van het boek, heel mijn zienswijze is dat het meestal niet zo zwart of wit is, maar meestal grijs. En dat er zeer veel tinten grijs zijn, die ook wel op mekaar kunnen lijken. En dat kan natuurlijk ook wel verwarrend en onduidelijk zijn. En net dit maakt het onderwerp ook zo complex. Het is vaak niet duidelijk, het is vaak niet éénduidig,… En daarom is het moeilijk te begrijpen, moeilijk te grijpen, moeilijk om te kennen en vervolgens te gaan herkennen. Voor de lay out van het boek is dus gekozen om in zwart, wit en een aantal grijstinten te werken. En om daarnaast door te stelen met de verschillende tinten grijs en wat andere zaken zoals onderlijnen, omkaderen, in vet zetten, cursief zetten, toch duidelijkheid en structuur (en dus herkenbaarheid) te creëren.